Shoetuning gaat de crisis te lijf met creatieve recyclage

Weggooien of koesteren in de kast? Het dilemma dat aan onze favoriete, maar tot op de draad versleten schoenen kleeft, is niet meer. Want er is een tweede leven weggelegd voor laarzen en ballerina's, pumps en flipflops. Wie, net als Petra Van Dorpe, verder kijkt dan zijn of haar schoen lang is, wandelt een mooie zomer tegemoet.

De oude schoenen van haar moeder haalde ze uiteen, om te zien wat erin zat. Ze vond een ijzer, prutste de tweede schoen open en vond weer een ijzer: zoiets heet een cambrure. "Voor wie niets over schoenen weet, is dat een hele ontdekking."

Petra Van Dorpe begon op haar zestiende met shoetuning (al heette het toen nog niet zo). "Ik plakte dingen op schoenen om ze mooier te maken. Of ik verfde mijn puntschoenen in zwart en newwavefluo's. Die verschrikkelijke eighties (lacht). Dat was de lightversie van shoetuning."

Petra Van Dorpe heeft het druk op het werk. Voor de nieuwe opera van De Munt, Le grand macabre, ligt er nog veel werk op de plank. "De schoenen van de solisten worden voor elke productie met de hand gemaakt. Die van andere spelers komen vaak uit de stock en worden dan geretoucheerd."

Negen jaar geleden ging de kersverse schoenmaakster aan de slag op het atelier van de Brusselse opera. "Ik werkte voor de kostuumafdeling van de Vlaamse Opera in Antwerpen toen ik in Brussel bij Brucemo met een avondopleiding schoenreparatie en patroontekenen begon. Om mijn diploma te halen, moest ik een stageplaats kiezen. Omdat ik in Brussel woonde, koos ik voor De Munt. Ik mocht er meteen beginnen."

Combat met hak
Ook in haar vrije tijd lijkt het wel of schoenen in de buurt van Petra Van Dorpe willen zijn. De schoenen die onverkoopbaar zijn voor Oxfam Vintage, tunet ze tot draagpare paren voor de Second Style-winkel van Oxfam in de Kartuizersstraat.

"Dikwijls zie ik in de koopjes een mooi paar dat ik voor die prijs niet zelf kan maken, maar dan denk ik: 'Jammer van die hak.' Ik koop ze dan toch en zet er een andere hak op. Ik kan dat en ik wil anderen dat ook leren. Versta me niet verkeerd: er is een groot verschil tussen schoenen maken en schoenen tunen. Ik pretendeer niet dat ik in enkele weken tijd mensen leer hoe je een leest maakt, een leest-kopie, een patroon, een patroon in leer, hoe je een schoen stikt, hem monteert en afwerkt."

"Bij shoetuning vertrek je van een basis. Die basis kan een schoen of een schoendeel zijn. Die schoen verander je. Schoenen maken verloopt heel gestructureerd, volgens een vast patroon. Schoenen tunen is eerder een creatief proces. Het zijn bestaande schoenen waar je iets aan verandert."

Maar nu concreet: hoe pimpt u uw schoenen? Van Dorpe wijst naar een paar dat beslagen is met siernageltjes: "Door donkerbruine schoenen bordeaux te verven. Of je verandert de hak."

Combat shoes krijgen een perfect passende hoge en sierlijker hak, in plaats van de oorspronkelijke platte, brede. Het is een stoere, maar opvallende en zeer geslaagde combinatie. En: "Bij deze open schoenen heb ik lusjes vastgemaakt aan de binnenkant. Een lint of een touwtje erdoor en je hebt ballerina's."

"Met shoetuning wil ik verder laten kijken dan de modegeest van vandaag. Schoenen zijn voor de meeste mensen grote onbekenden." Wie een afbeelding ziet van chopines, kan zich niet voorstellen dat die schoenen ooit gedragen werden. Het waren de plateauzolen van de zestiende eeuw, maar dan in de overtreffende trap. Dames in de hoogste Franse, Italiaanse en Spaanse kringen liepen letterlijk rond als high society.

Anders kijken
Beginnen doet ook shoetuning bij het begin: correct maten leren nemen. Daarna mogen deelnemers hun creativiteit botvieren op de schoenen aan de hand van technieken die ze aangeleerd krijgen. "Maar de technieken die wij hen aanleren, volstaan niet," benadrukt Petra Van Dorpe. "Cursisten moeten proberen los te komen van hun traditionele concept van wat een schoen is. Ik wil ze op een andere manier naar schoenen leren kijken."

De creatieve mogelijkheden van shoetuning zijn onbeperkt, de technische niet. "Voor sommige veranderingen heb je de schoenleest nodig. Maar zo ver hoeven we niet te gaan. Met minimale veranderingen kun je schoenen een nieuw leven geven. Bij dit paar heb ik op de bovenkant een elastiek aangebracht en er een roosje op gemaakt in leer." "Er zijn altijd wel technische beperkingen, en in de workshop leer je tot waar je kunt gaan. Als er zotten onder de shoetuners zitten, dan leer ik hen wel hoe ze schoenen met de hand kunnen naaien."

Tueshuning
In Shoetuning - tueshuning, het vierde in een reeks experimentele laboratoria van het gemeenschapscentrum De Markten, verkent Petra Van Dorpe samen met acteur en regisseur Koen Boesman de grenzen van wat we met schoenen kunnen aanvangen. En van wat schoenen met ons doen. "Ik zag ooit een theatervoorstelling waarin een actrice op heel bijzondere schoenen liep. Ze had een sinaasappel onder haar hiel vastgezet door cellofaan om haar voet te wikkelen. En ze kon daar heel elegant op lopen. Koen suggereerde dat we tijdens de workshop in getunede schoenen kleine radiootjes kunnen steken. Net zoals mannen hun getunede auto's pimpen met geluidsinstallaties. Wij zijn er om geïnteresseerden in shoetuning technisch en artistiek bij te staan. Misschien maken ze wel iets waartoe ze nooit dachten in staat te zijn."

Kasseien
Vrouwen kun je letterlijk laten dragen wat je wilt, daar is Petra Van Dorpe van overtuigd. "Dat heb ik ook tegen Koen gezegd, tijdens de voorbereiding van onze workshop. Als ik 's middags op het Muntplein mijn boterhammen opeet, dan observeer ik de voorbijgangers. Wie op hoge hakken loopt, houdt niet van kasseien. En die kasseien liggen nog niet eens vlak. Ik vind hoge schoenen zelf ook heel mooi. Maar de meeste mensen stappen heel raar omdat ze zich verkeerd schoeien. 'Verkeerd' kun je het eigenlijk niet noemen, omdat iedereen draagt wat hij of zij wil, maar je vraagt je soms af hoe ze zich rechthouden. Ze kopen ook schoenen door naar de maat te kijken, zonder te passen. Daarna staan ze aan mijn deur met hun mooie schoenen. En ik dan: 'Te klein zeker?'"

Pimp ze op
Shoetuning - tueshuning is het vierde 'Labo' op de Laplan-kalender van De Markten. Laplan is een label voor alle activiteiten in De Markten die met actieve kunstbeleving te maken hebben. In de labs tasten deelnemers de grenzen van hun creativiteit af, met het oog op een vernieuwend product gemaakt door amateur- en professionele kunstenaars.

In deze workshop experimenteren schoenenontwerpster Petra Van Dorpe en dramadocent Koen Boesman met schoenen en theater. Schoenen tunen, bizarre modellen creëren, oude schoenen een nieuw leven geven en zien wat voortkomt uit een open geest tegenover wat we aan onze voeten dragen. Van deelnemers aan deze workshop wordt verwacht dat ze zin hebben in experimenteren en improviseren. Wat gebeurt er als we met deze creaties op de planken staan? Spelen schoenen met de voeten van de acteur?

Zie oorspronkelijk artikel: Schoen v.2.0, Shoetuning gaat de crisis te lijf met creatieve recyclage (Katrien Bruyland), Brussel Deze Week nr 1173, 19 maart 2009, p 11.

Contact

Petra Van Dorpe: larubia (at) shoetuning (dot) be.